Produkt turystyczny

BESKID ŻYWIECKI: Redyk Karpacki – „idom se owiecki, idom dołu pyrciom"

Śladami Wołochów po Małopolsce

Zapraszamy na wędrówkę śladami Wołochów... 15 tras tematycznych wiodących przez Małopolskę, które razem składają się na całościowy, przekrojowy obraz pasterskiej spuścizny, dla której górskie tereny są tłem – kontekstem, który dzięki szlakom zyskuje dodatkową, niematerialną wartość.

Czas przejścia:

5:00

Odległość:

15,1

Poziom trudności:

2

Tematyka:

etnografia

Opis produktu

Zubrzyca Górna (Orawski Park Etnograficzny) - Hala Śmietanowa 3 km (1:00 h) - Przełęcz Krowiarki 2,7 km (1:00 h) - Schronisko PTTK Markowe Szczawiny 6,1 km (2:10 h) - Zawoja-Markowa 3,3 km (0:50 h)

Trasa rekomendowana dla: turystów indywidualnych, grup, rodzin z dziećmi

Hipotez na temat pochodzenia Wołochów jest wiele. Najpopularniejsza z nich mówi, że ten koczowniczy lud przywędrował na tereny południowej Polski wzdłuż Karpat, poszukując areałów wypasowych dla swojego bydła i owiec. To właśnie te ruchy migracyjne doprowadziły do zasiedlenia Łuku Karpat i powstania wspólnej, ciągle żywej wysokogórskiej kultury pasterskiej. 

Pobyt owiec na halach poprzedzał i kończył redyk – uroczyste wyjście pasterzy ze stadami oraz ich powrót. Sezon wypasowy tradycyjnie rozpoczynał się w dzień św. Wojciecha (23 kwietnia), kończył zaś w dzień św. Michała Archanioła (29 września). Wyjściu i dotarciu bacy, juhasów i owiec na górskie hale towarzyszyły magiczne obrzędy, mające na celu ochronę stada przed złymi mocami oraz gwarantujące udany wypas i bezpieczny powrót owiec do wsi. 

Mimo tego, że wędrowne pasterstwo, zwane transhumancyjnym, powoli w Europie zanika, kultywuje się redyki mające charakter widowiska folklorystycznego. To niezwykła okazja do zapoznania się z kulturą pasterską. W 2013 r. został zorganizowany wyjątkowy Redyk Karpacki – przepęd kilkuset owiec wraz z psami pasterskimi, osłami i końmi. Pasterze wraz ze swoimi zwierzętami dziennie pokonywali około 15 km, a w całości trasa ich wędrówki wyniosła ponad 1200 km. Prowadziła wzdłuż Karpat – z Rumunii przez Ukrainę, Polskę i Słowację, a kończyła się w Czechach.

Do najważniejszych, cyklicznych wydarzeń związanych z redykami, należą:

Święto Bacowskie w Ludźmierzu Wielki Redyk w Jaworkach  Babiogórska Jesień w Zawoi  Redyk w Ochotnicy Górnej Święto Bacowskie w Małym Cichym Spotkanie na Kopieńcu w Zakopanem 

Trasa:

Wędrówkę zaczynamy w Zubrzycy Górnej, znanej z Orawskiego Parku Etnograficznego – skansenu regionalnego, prezentującego dzieje i kulturę regionu Górnej Orawy. Stąd szlakiem zielonym udajemy się w kierunku Babiej Góry, po ok. 1:00 h docierając do malowniczej Hali Śmietanowej, zwanej również Halą Zubrzycką. W XVIII w. stanowiła jeden z popularnych terenów wypasowych i do dzisiaj pozostaje jednym z nielicznych miejsc w rejonie Babiej Góry, gdzie nadal można spotkać owce. Pniemy się coraz wyżej południowymi stokami, by po kolejnej 1:00 h dotrzeć na przełęcz Krowiarki – jej nazwa wywodzi się od ludowego określenia pasterek wypasających tutaj niegdyś krowy. 

W tym miejscu spotykamy szlak niebieski, tzw. Górny Płaj – starą drogę myśliwską, wybudowaną w II poł. XIX w. Podążamy nią w kierunku Markowych Szczawin. Odcinek ten jest szczególnie bogaty w źródełka. Górny Płaj przecina dolinki aż 9 potoków. Po ok. 2:00 h docieramy do schroniska PTTK Markowe Szczawiny. 

Stąd szlakiem zielonym schodzimy przez Suchy Groń do Zawoi. Po ok. 1:00 h docieramy do granicy Babiogórskiego Parku Narodowego. W pobliżu skansen im. Józefa Żaka w Zawoi Markowej – muzeum prezentujące tradycyjne drewniane budownictwo Babiogórców.

Dodatkowe informacje

Wydarzenia turystyczno-kulturowe w okolicy:

  • Święto Borówki, lipiec, Orawski Park Etnograficzny.
  • Tydzień Kultury Beskidzkiej, sierpień, Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej.
  • Babiogórska Jesień, wrzesień, Babiogórskie Centrum Kultury.

Miejsca związane z kulturą

Współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020