Traditional shepherd attire

Tradycyjny strój pasterski.

Pas  (oposek) na terenach zamieszkiwanych przez górali występują trzy rodzaje pasów (oposków):

Bacowski - wykonany z grubej skóry, złożonej na pół, szeroki na 20-30 cm, nabijany ćwiekami, zdobiony sztancowanym ornamentem oraz metalowymi guzami i zapinany na mosiężne klamry (od trzech do pięciu). W dawnych czasach służył jako trzos na dutki, świadczył o zamożności, dodawał prestiżu, ale również był rodzajem pancerza chroniącego przed uderzeniem w walce (na przykład w weselnej bójce z użyciem ciupagi). Pas był również potrzebny podczas wykonywania ciężkich prac polowych np. zrywki drzewa, wyrębu lasu, gdyż chronił przed przepukliną.

Gazdowski – szeroki na 7-10 cm pasek noszony przez mężczyzn w średnim wieku jako ozdoba do portek, zapinany na metalowe haftki.

Juhaski – wąski pasek ozdobiony rządem metalowych guzów, służący do podtrzymywania portek, z tyłu wypuszczony na pośladki.

Na terenie Małopolski pasy: bacowski, gazdowski i juhaski są praktycznie wszędzie takie same. Bardzo rozpowszechnione i często noszone przez górali. Różnice jakie mogą występować w wyglądzie pasów związane są z detalami zdobniczymi uzależnionymi od umiejętności wykonawcy lub gustu zamawiającego. Technika wykonania, kształt, wielkość itp. są jednak w przypadku pasów niezmienne od wieków. Ten wyjątkowy element odzieży w niewielkim tylko stopniu podlega modyfikacjom, co powoduje, że pasy noszone współcześnie przez baców oraz pozostałych górali są niemal identyczne z tymi XIX-wiecznymi, które znamy z opracowań etnograficznych, obrazów, czy najstarszych fotografii.

Nóż bacowski narzędzie wykonane ręcznie z żelaza, nierzadko z zdobioną rękojeścią (z kości lub rogu) oraz futerałem ze skóry. Nóż używano w codziennych pracach gospodarskich oraz jako broń. W specyficznych warunkach nabierał właściwości magicznych. W przeszłości specjalny nóż przygotowywał na swoje potrzeby baca. Musiał wykuć go własnoręcznie o północy w kuźni, będąc na czczo i odmawiając specjalne modlitwy. Pracę tę mógł wykonać w jednym z kilku wyjątkowych dni (wigilię św. Łucji – 12 grudnia, wigilię Bożego Narodzenia – 24 grudnia, Wielki Piątek lub Wielką Sobotę – święta ruchome). Taki nóż służył do przeróżnych praktyk magicznych i leczniczych oraz do wyznaczania granicy pastwiska

Portki spodnie męskie wykonane z sfilcowanej wełny (sukna) w kolorze białym. Krój i zdobnictwo ulegały zmianie na przestrzeni wieków. Portki zdobione są haftowanymi parzenicami wokół przyporów, pieskami (rakami) po bokach bioder, lampasem biegnącym wzdłuż nogawek oraz kistakami (pomponami) na kostce. Portki zróżnicowane są pod względem zdobień, a czasem także stroju. Zdobienia te (głównie parzenice) różnią się w poszczególnych grupach etnograficznych.

Kierpce - obuwie wykonane ze skóry bydlęcej (do XIX w. także świńskiej, tzw. świncoki), mocowane na nodze za pomocą wełnianych nawłok lub rzemieni (częściej). Zdobione wycinanym i/lub sztancowanym ornamentem, a także metalowymi ceckami. Najczęściej są w naturalnym kolorze skóry lub czarne, ale bywają także farbowane - zielone, czerwono lub żółte (moda na kolorowe kierpce minęła z początkiem XXI w.).

Wierzono, ze kierpce mogą mieć magiczną moc ochronną. Zaczarowane obuwie było atrybutem zbójników, którzy dzięki niemu pozostawali nieuchwytni. Gdy chciało się nadać kierpcom magiczną moc, należało wykonać określone działania.

Kapelusz (kłobuk, klobucek) nakrycie głowy wykonane z czarnego filcu z niewielką główką i rondem zwanym skrzelami, zdobione kistką (ozdoba z grzywy capa lub sierści jelenia), muszelkami (kostkami), skórzanymi paskami nabijanymi ćwiekami i piórkiem (z orła, kondora lub cietrzewia) lub zielonymi gałązkami. Należy do tych elementów stroju, który pomimo upływu czasy pozostał niezmienny, jest chętnie noszony przez górali, którzy sami dbają oto by był odpowiadał tradycji regionu z którego pochodzą.

W Małopolsce kształt kapelusza oraz jego zdobienia są zróżnicowane w zależności od regionu, z którego pochodzi jego właściciel.

Różnice w zdobieniu ronda:

Górale Żywieccy i Babiogórscy: kapelusz obwiedziony czerwonym sznurkiem.

Górale Spiscy: czarny kapelusz (w odmianie trybskiej), pod­czas wesela był ozdabiany przez pana młodego i drużbów piórkiem, czyli ku­listym bukietem z piór. Mieszkańcy Kacwina nosili kapelusze z szerokimi podwiniętymi do góry rondami.

Górale Podhalańscy: kapelusz ozdobiony czerwoną tasiemką, do której poprzyszywane są kostki, czyli owalne muszelki kauri znad Adriatyku, lub oszlifowanych kości zwierzęcych. Zdarzały się kapelusze zdobione cenckami (metalowymi ćwiekami) Ozdobą kapelusza jest pióro, ale noszą go tylko kawalerowie, gdyż jest to symbol ślebody, czyli wolności.

Górale Sądeccy: kapelusz z główką otoczoną mosiężnym łańcuszkiem lub zielonym sznurkiem. W użyciu były też kapelusze typu podhalańskiego.

Górale Pienińscy: kapelusz o niewielkim rondzie zdobiony tzw. rakiem (skórzaną taśmą wyciętą w ząbki

Współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020