Muzea, wystawy, skanseny – dziedzictwo wołoskie

Opis produktu

RODZAJ TRASY: samochodowa

DŁUGOŚĆ TRASY: ok. 346 km

PRZEBIEG TRASY:

Čičmany – Strecno – Terchová - Nová Bystrica  - Orawska Polhora – Zuberec - Liptovský Hrádok a okolie - Okolie Ružomberka - Turiec

OPIS TRASY:

Proponowany szlak wiedzie przez miejscowości lokowane na prawie wołoskim. 

Čičmany

Najbardziej wysunięta na południe miejscowość powiatu żylińskiego. Pierwsze wzmianki o miejscowości Čičmany pochodzą z końca XIII wieku. Wówczas wieś należała do rodziny Turócziovcov, Rakovskovcov, Jesenskovcov później Kubínyiovcov i Serényiovcov. Wieś najprawdopodobniej była lokowana na prawie wołoskim, o czym mogą świadczyć szałasy pasterskie, stroje ludowe i zwyczaje. Ponadto w przeszłości mieszkańcy oprócz rolnictwa zajmowali się także hodowlą owiec i wyrobem bryndzy.  Dziś Čičmany są ośrodkiem sportów zimowych – działa tu kilka wyciągów narciarskich.

W Čičmanach warto zatrzymać się w barokowym kościele św. Krzyża, z końca XVIII wieku. Ponadto główną atrakcją miejscowości jest jej zabudowa; tradycyjnie wznoszone budowle posiadają unikatową, białą ornamentykę. W latach 70. XX wieku ochrona konserwatorską objęto 136 domów. We wsi ulokowano muzeum, turysta może zwiedzić stałą ekspozycję znajdującą się w domu Radenov oraz zwiedzić dom 42.

W przeszłości miejscowość znana była z wyrobów kapci, a tutejszy haft wyróżnia się doskonałością techniczną oraz bogactwem motywów zdobniczych i kompozycji.  Mimo, iż Čičmany to niewielka miejscowość, zamieszkiwana przez 131 osób, to dysponuje bazą noclegową i gastronomiczną.

Strecno

Strečno, miejscowość w powiecie żylińskim w kraju Żylińskim, leżąca na lewym brzegu rzeki Wag, nieopodal Małej Fatry. Najbardziej znanym obiektem miejscowości jest wzniesiony przez Mateusza Caka zamek, będący podobno najbezpieczniejszą twierdzą nad rzeką Wag. Pierwsze wzmianki o Strecnie pojawiają się w piśmiennictwie początkiem XIV wieku, natomiast zamek datowany jest na przełom XIII i XIV wieku. Pod koniec XVII wieku zamek został zburzony, jednak jego znaczna część została odbudowana i jest udostępniana turystom od kwietnia do listopada. Na przeciwległym brzegu rzeki odnaleźć można ruiny tzw. Starego Zamku, wybudowanego w XIII wieku. Pierwotnie strzegł on rzeki Wag przed obcymi. W 2017 roku został zarejestrowany jako narodowy zabytek kultury Republiki Słowackiej.

W miejscowości Strecno warto także odwiedzić niedawno wybudowaną wieżę widokową – Spicak, z której możemy podziwiać widoki na centrum wsi oraz grzbiet Małej Fatry. Aby dostać się na wieżę należy podążać żółtym szlakiem, którego początek odnajdziemy w okolicach zamku.

Terchová

Miejscowość lokowana na prawie wołoskim w 1580 roku, znana ze współczesnej imprezy kulturalnej – Dni Janosika. Wieś była siedzibą książąt wołoskich. Wielokrotnie w historii niekorzystne okoliczności zmuszały dużą część ludności do oddalania się w celu poszukiwania lepszych warunków życia w południowych regionach Słowacji. Cała miejscowość silnie związana jest z lokalnym bohaterem – Jurajem Janosikiem, który urodził się właśnie tutaj. Janosikowi i jego życiu poświęcono wystawy stałe w muzeum, które zostały podzielone na jednostki tematyczne: tradycyjne mieszkalnictwo, Janosik jako lokalny bohater folkloru, tradycji i rzemiosła. W miejscu gdzie narodził się zbójnik otwarto symboliczny dom. Miejscowość leży w Parku Narodowym Mała Fatra, dzięki czemu jest idealnym miejscem dla miłośników przyrody, spacerów i wędrówek.

Nová Bystrica

Pierwsze zmianki o miejscowość datuje się na 1642 rok. Tradycyjnie tutejsza ludność zajmowała się rolnictwem, tkactwem, pozyskiwaniem i obróbką drewna w tartakach. Wieś doświadczyła także epidemii cholery. Do ważnych atrakcji miejscowości niewątpliwie należy Muzeum Kysuckiej wsi – Skanzen Vychylovka. Odnajdziemy tu także działającą kolejkę leśną, uznawaną za narodowy zabytek kultury. Skansen jest jednym z największych na Słowacji, a jego kompleks składa się z 34 budynków mieszkalnych, gospodarczych, technicznych i sakralnych. Kamień węgielny pod skansen został wmurowany w 1974 roku. Priorytetem dla powstałej instytucji było ratowanie najcenniejszych zabytków architektury ludowej ze wsi, na których tworzono zalew – Riečnica i Harvelka.

Orawska Polhora

Przygraniczna miejscowość położona na północy Orawy. Pierwsza wzmianka o lokowaniu wsi pochodzi z 1550 roku i ma postać mapy wskazującej na źródła solne pod Babią Górą. Wieź została założona na prawie wołoskim i należała do Juraja Turzu. Nazwa Polhora pochodzi od tego, iż granice jej sięgały do połowy Babiej Góry – królowej Oravskich Beskidów. Głównym zajęciem mieszkańców były niegdyś hodowla zwierząt i rzeźbiarstwo.

Mieszkańcom Oravskiej Polhory, dzięki położeniu miejscowości i temperamentowi górali, udało się do dziś zachować żywe, wyjątkowe, archaiczne formy muzyki, śpiewu i tańca.  Miejscowość znana jest z kultury gajd (tradycyjny instrument muzyczny), która została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO w 2015 roku.

Warte odwiedzenia są źródła słonej wody, zlokalizowane w dawnej łaźni „Slaná Voda”. Jest to woda o dużej zawartości jodu, przeznaczona do kąpieli leczniczych, znana i eksportowana niegdyś do różnych części Europy.

Istotnym wydarzeniem w miejscowości jest festiwal Gajdovačka, na którym promuje się kulturę gajd, w którym uczestniczy ponad 100 wykonawców z różnych części świata.

W ramach projektu „Szlak kultury wołoskiej” gmina odnowiła budynek dawnego urzędu celnego i w unikalnej przestrzeni otworzyła centrum pasterskie, muzeum oraz centrum informacyjne. W budynku będą także organizowane wystawy, seminaria i konferencje poświęcone kulturze Wołochów.

Zuberec

Miejscowość znajduje się na Górnej Orawie w powiecie Twardoszyn, w bezpośrednim sąsiedztwie Tatr Zachodnich. Pierwsze pisemne wzmianki o miejscowości pochodzą z końca XVI wieku (1593 r.) i związane są z założeniem wsi na prawie wołoskim w wyniku wysiłków kolonizacyjnych rodziny Turzovcov.  Zuberec leży bezpośrednio pod Roháčmi, które mają charakter alpejski, a obok ich grzbietów prowadzono intensywną działalność pasterską. Informacje z XVII wieku wskazują, że w 18 gminach w okolicach Zuberca w 1615 roku wypasano łącznie 7985 owiec. W celu zwiększenia powierzchni pastwisk pasterze wypalali lasy sosnowe, w wyniku czego powstało kilka dolin. Świadczą o tym takie nazwy jak Spálená czy Spálený žľab.

Będąc w Zuberecu warto odwiedzić Muzeum Wsi Orawskiej, gdzie znajduje około 50 budynków zgrupowanych tak, aby pokazać różnorodność orawskiej architektury. Odnajdziemy tu także drewniany, gotycki kościół św. Elżbiety Węgierskiej z XV wieku.

Dla aktywnych poleca się szlak edukacyjny w okolicy rohackich jezior, gdzie można podziwiać unikalną faunę i florę.

Liptovský Hrádok i okolice

Liptovský Hrádok  leży u zbiegu rzek Wag oraz Bela. Charakter miejscowości został ukształtowany około XIV wieku pod wpływem górnictwa (soli i żelaza) oraz leśnictwa. W okolicy znajduje się wiele innych wsi, które mają wspólny, wołoski rodowód.

W miejscowości swoją siedzibę ma Muzeum Etnograficzne Liptowa i Owczarstwa, które prezentuje wystawy stałe, związane z kulturą pasterską i tradycjami hodowli i wypasu owiec. Wystawy stałe prezentują kulturę pasterską o charakterze ponadregionalnym. Oprócz tradycyjnych konstrukcji drewnianych oraz narzędzi do przetwarzania mleka, prezentowane są stroje i dodatki odzieżowe.

Okolice Ružomberka

Jednym z osiedli Ružomberka jest Biały Potok – to punkt wyjściowy do Vilkolinca – osady wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1993 roku. W osadzie dominuje architektura drewniana, charakterystyczna dla rejonów gór, z nienaruszonymi domami z bali, zbudowanymi wśród malowniczego krajobrazu, ukształtowanego przez wąskie pasy pól i pastwisk chronionych od północy masywem Sidorowskim. W skład zabytkowego kompleksu wchodzą 73 obiekty. Do cennych budowli należy dwupiętrowa dzwonnica z 1770 r., spiżarnia z 1860 r. i barokowo-klasycystyczny kościół pw. Nawiedzenia Marii Panny z 1875 r.

Turiec

W średniowieczu powiat turcki był jedną z najważniejszych dróg handlowych w regionie Dunaju. W związku z tym w okolicy funkcjonowało kilka grodów warownych – Sklabiňa, Blatnica, Zniev. W tym regionie obecne są także ślady osadnictwa niemieckiego, widoczne przede wszystkim w okolicy miejscowości –  Horná Štubni, Dolnej Štubni i Turčeka. W XX wieku odnotowano silne migracje ludności z innych części Słowacji – Kysuc i Orawy.

Do ważnych atrakcji miejscowości należy Muzeum Słowackiej Wsi, będące największym tego typu obiektem na Słowacji. Skansen ukazuje przykłady tradycyjnej architektury ludowej i sposobów życia mieszkańców północno-zachodniej Słowacji z przełomu XIX i XX wieku. Na terenie wystawienniczym liczącym 15,5 ha odnajdziemy 143 budynki – mieszkalne, gospodarcze, techniczne i sakralne. Niektóre z budynków są umeblowane i otwarte dla zwiedzających.

Dodatkowe informacje