Relikty architektury pasterskiej na terenie Ustronia

Kategoria: Architektura

Kolyba na Małej Czantorii, polana Bakule, Ustroń, Beskid Śląski

Mała Czantoria to szczyt w paśmie Karpat, Beskidu Śląskiego, którego grzbiet znajduje się 866 m n.p.m. W partiach szczytowych tej góry znajdują się rozległe polany, które były użytkowane w gospodarce szałaśniczej. Obecnie wypasane jest w tym miejscu stado  dotowane przez program Owca+. Na pierwszej polanie schodząc ze szczytu Wielkiej Czantorii rozciąga się polana Bakule. Na jej terenie można odnaleźć pozostałości niewielkich rozmiarów kolyby. Izba ta pełniła funkcje schronu na otwartej przestrzeni wypasowej. Wśród turystów określana jako chatka, szałas. Jest oryginalnym obiektem architektury drewnianej o konstrukcji ścian zrębowych wykonanych z okrąglaków, węgłowanych na rybi ogon bez ostatków. Nie zastosowano wypełnienia przestrzeni pomiędzy bierwionami. Niskie wejście ulokowano od strony południowej. Forma dachu, jak w znakomitej większości tego typu obiektów to dach dwuspadowy ślegowy ze szczytem szalowanym dranicami. W najbliższych latach planowane jest odrestaurowanie kolyby.

Zimarka Mała Czantoria, polana Cichula, Ustroń, Beskid Śląski

Kolejny obiekt zlokalizowany na szczycie Małej Czantorii. Polana Cichule znajduje się powyżej polany Bakule. Sporych rozmiarów obiekt dawnej murowanej owczarni RSP, to  tzw. kotelnica lub zimarka, jeden z nielicznych już przykładów tego typu budynków. Owce były tutaj zamykane późną jesienią i karmione sianem, które składowano tuż u powały. Półtorametrowa podmurówka kamienia przykryta była prostym dwuspadowym dachem. Poszycie dachu wykonane było z desek, które z czasem przykryto papą. Historia tego obiektu związana jest z działalnością Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej „Jelenica” założonej jeszcze przed I wojną światową. Obiekt opustoszały odkąd Spółdzielnia nie użytkuje obszarów Małej Czantorii.


Ponad 100- letnia owczarnia Pana Jana Śliwki, Pod Grapą, Polana, Ustroń, Beskid Śląski

Obiekt nadal pełni funkcję schronu dla owiec wypasających się w pobliżu. Szopa wykonana w konstrukcji zrębowej. Bierwiona zakończono na tzw. jaskółczy ogon z niewielkimi ostatkami. Obiekt szeroko frontowy z wejściem usytuowanym centralnie. Na pięterku składowano siano. Przed owczarnią zawieszono bryłkę soli, która dostarcza owcom minerałów i wzmaga ich apetyt na trawę. Wieloletnią tradycję owczorza Jana Śliwki kontynuuje jego syn. Na Małej Czantorii wypasała owce spółka sałasznicza, której udziałowcami byli: Jan Cieślar zwany „Jónkiem z Kympy”, Jan Cieślar nazywany „Kubalóna”, Cichy oraz największy gazda -  Goryczka z Rastok, posiadający dominującą ilość owiec. Łowczorzami byli tam między innymi Adam Nogowczyk i Jan Bujok. Paśli od Rastok aż ku schronisku, wypas obejmował lasy, łąki i pole na dole w Rastokach. Natomiast na Wielkiej Czantorii wypas prowadzili: Jerzy Śliwka, Jan Śliwka spod Obory, Śliwka łod Kubice. Jan Śliwka spod Grapy miał 5 ha, Andrzej Szlauer ze Stokłosicy - 10 ha, a Śliwka z Obłaźca - aż 15 ha. Łowczorzym (A.Michałek)



Dane kontaktowe

Lokalizacja

Współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020