Strój regionów

Kategoria: Kultúra

Należy zaznaczyć, że odzież codzienna różniła się przede wszystkim materiałem. Na stroje odświętne używano bogatszych, zdobniejszych materiałów. Pewne jego elementy związane były ze statusem osoby noszącej. Tak miało miejsce np. z czepcem, który zarezerwowany był dla mężatek, a warkocz dla panien. Dzisiaj strój ludowy użytkowany jest w zespołach ludowych, bądź podczas obrzędowości ludowej. Szyte są stroje, które starają się być wierną kopią dawnych. Strój ludowy pełni dzisiaj funkcję reprezentatywną.

Strój Wałaski, cieszyński nosi wyraźne znamiona stroju miejskiego. Jego zasięg koncentrował się wokół Śląska Cieszyńskiego, jednak jego ekspansja dotarła również w rejony Brennej, Żywiecczyzny. Wyróżnia się na tle innych bogactwem dekoracyjności koronek i imponującej biżuterii filigranowej. Na kompletny strój kobiecy składał się czepiec koronkowy i chustka – szatka wiązana z tylu głowy na tzw. pidło. Kabotek to krótka  koszula biała z bufiastymi rękawkami, na który zakładano suknie. Materiał, który używano do uszycia sukni to wełna i przędza. Prost służył na suknię zwyczajną, rasz w odcieniach czerni i czerwieni na suknie odświętną. Krawędź spódnicy obszywano połyskującą wstęgą zwaną galónka, w kolorze bławatkowym. Suknię przykrywał dekoracyjny fartuch na dzień powszedni- modrzyńcowi, odświętny uszyty z adamaszku. Uzupełnieniem stroju były czarne trzewiki. Strój męski wyróżniał się nakryciem głowy. Twardy filcowy kapelusz kłobuk zdobiony był aksamitną wstążką w kolorze czarnym, wersję zimową zastępowała baranica.  W stroju cieszyńskim mężczyzna zakładał na siebie białą płócienną koszule, zawiązywaną pod szyją czerwoną sznórką- tasiemką. Długie wąskie  spodnie zwane nogawicami, galatami. dzięki zwężanym nogawko mieściły się do wysokich, skórzanych butów tzw. poloków. W okresie świątecznym zastępowane sztylbetami. Na koszulę zakładano bruclek, kamizelkę z wełnianego sukna ze srebrnymi kneflami- guzikami. Okryciem wierzchnim był długi płaszcz, o kroju peleryny, bez rękawów-szpencer. Zimą noszono kożuchy. Wszystkie elementy stroju szyte były ręcznie (Kiereś, Studnicki 2014:90-93). Stopniowy zanik męskiego stroju obserwowano na początku XIX w., a kobiecy nadal się rozwijał.

Strój Górali Śląskich cechował się dużą archaicznością oraz podobieństwem z odzieżą innych górali tak karpackich jak  i bałkańskich. Dobrze zachowany jest wiernie odtwarzany na wzór stroju z przełomu XIX i XX w. kiedy to był w powszechnym użyciu. W wariancie kobiecym na pierwszy plan wysuwa się kontrast kolorystyczny. Zestawienie niebieskiego i czerwieni z bielą. Biały czepiec z haftowanym naczółkiem nakrywano białą kwadratową chustą-szatką związaną na spuszcz. Biały krótki  kabotek- koszula ozdabiano haftem krzyżykowym w  kolorze czerwonym  tuż przy szyi. Spódnica składała się z dwóch zapasek, czarnej z tyłu, modrzyńcowej z przodu. Jako obuwie wkładano skórzane  kiyerpce.

W wersji męskiej należy wyróżnić nakrycie głowy w postaci strzechocza, prostego kapelusza z sukna w kolorze brunatnym. Podobnie jak w wersji kobiecej,  mężczyźni nosili  koszule prostą, portki z wykonane z białego sukna. brązowa gunia kierpce oraz białe nowłoki- wełniane sznury do wiązania kiyrpców.

Strój Górali Żywieckich w wersji kobiecej wyróżnia się białą lnianą koszulą z kryzą wokół szyi oraz bogato zdobionymi lemiecami przy zakończeniu długich rękawów. Czerwone korale z koralowca znakomicie kontrastują z bielą koszuli.  Barwnie haftowany gorset wyrabiany z sukna, w przeciwieństwie do stroju cieszyńskiego nie jest zszyty ze spódnicą. Na gorsecie dominuje motyw florystyczny. Kwiecista spódnica tybetowa przykryta jest białym fartuchem wykończonym koronką klockową. zapaski które zastąpiła z czasem spódnica drukowana lub z materiałów fabrycznych Uzupełnieniem stroju są wełniane skarpety wkładane do kierpców. Odzież męska składała się z białej koszuli z obójką oraz białe spodnie wykonane z sukna samodziałowego zwane nogawicami. Spięte pasem w zależności od zamożności właściciela. Odzież wierzchnią stanowił bruclik- kamizela w odcieniach granatu, czerni, zdobione kneflami i kućkami. Kolejnym wariantem były gunie, które w stroju żywieckim posiadały więcej zdobień. Kiedy nadchodziły prawdziwe mrozy mężczyźni zakładali białe kożuchy obszyte czarnym barankiem i  grube czapki tzw. baranice. Uzupełnieniem stroju były kierpce noszone na wełniane kopyca oraz buty z cholewami – poloki.

Na strój pasterski składała się koszula wałaska z charakterystycznymi szerokimi rękawami, sukienne nogawice, oraz gunia noszona przez cały rok, która chroniła przed zimnem ważnym atrybutem pasterza był gruby skórzany pas pasterski. Chronił od zimna podczas nocowania na pałaszu, a także chronił przed atakami wilków. Strój pasterzy przebywających w trudnych górskich warunkach szyty był z grubego, samodziałowego sukna, nogawki spodni były wąskie zabezpieczone dodatkowo wełnianymi skarpetami i włożone w kierpce. Rzemienie okręcone na onucy dodatkowo chroniły przed zimnem. Szerokie pasy skórzane tzw. trzosy wykonane były z podwójnie złożonej skóry wołowej z kapsą. Chroniły one górali przed zimnem i dzikimi zwierzętami. Uzupełniały strój różnego rodzaju  kije służące do łapania owiec i podpierania się.










Dane kontaktowe

Lokalizacja

Galeria

Współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020