Dziedzictwo kultury wołoskiej

Dziedzictwo kultury wołoskiej przejawia się w sposób materialny i duchowy (niematerialnych). Do pierwszej kategorii zaliczyć można szałasy (bacówki), na których prowadzony jest wypas owiec oraz przetwarzanie mleka owczego (wyrób serów).

Spadkobiercami wołoskich tradycji, będący współcześnie ambasadorami dziedzictwa pasterskiego, są bacowie – organizatorzy i kierownicy wypasu na szałasie. Wielu z nich kontynuuje rodzinną tradycje, dziedzicząc zawód pasterza w wyniku wielopokoleniowej sztafety.

Materialną spuścizną wołoską są także przedmioty niezbędne przy produkcji serów (puciery, gielety, ferule itd.), elementy pasterskiego stroju (torba pasterka, kapelusz, spinki, kierpce itp.), oraz wyroby serowarskie z których Małopolska słynie w całej Europie (m.in. oscypki, bundz, bryndza). Dziedzictwem niematerialnym jest m.in. specyficzne nazewnictwo dotyczące przedmiotów pasterskich, etapów wyrobu serów, punktów w terenie (nazwy hal, szczytów, przełęczy), folklor muzyczny i słowny oraz umiejętność wytwarzania instrumentów muzycznych (trombit, fujar, złóbcoków, dud) i zdobienia przedmiotów codziennego użytku. Do znamiennych śladów kultury wołoskiej należą m.in. toponimy, wśród których do najczęstszych należą nazwy gór np. Magura, Kiczora, Groń, Wołoszyn, Koszysta i przełęczy np. Przysłop.

O wołoskich wpływach na terenie Małopolski świadczyć mogą także nazwiska, takie jak Bryndza, Caban, Fudala, Gajda czy Wołoch. Ślady te na przestrzeni wieków ulegały przekształcenia pod wpływem asymilacji z kulturą terenów zasiedlonych przez ludność nizinną, oddziaływującą na kształtowanie się języka i folkloru. Systematycznie znikają również ślady materialne. Nieużywane polany i pastwiska pochłania sukcesja lasu, a dawne szałasy niszczeją pod wpływem warunków atmosferycznych. Z krajobrazu Karpat powoli odchodzą ślady jego dawnych gospodarzy.