Inwentaryzacja zasobów kulturowych związanych z kulturą pasterskąw województwie podkarpackim

Krajobraz, w którym żyjemy na co dzień oraz ten, który staje się celem naszych bliższych i dalszych wędrówek,zawsze stanowi wynikową wielowiekowych przekształceń, które dokonują się pod wpływem czynników przyrodniczych oraz antropogenicznych. W ten sposób interpretowana rzeczywistość definiowana jest jako krajobraz kulturowy1, w którym splatają się przybierając różne formy i proporcje elementy natury oraz kultury. Różnorodność tych elementów oraz ich specyfika odróżniająca jedne regiony od drugich stanowi ważny czynnik decydujący o tożsamości miejsca.Materialne dziedzictwo krajobrazu kształtuje tzw. ducha miejsca określanego warchitekturze krajobrazu,jako genius locii definiowanego jako zespół właściwości, które nadają określonej części środowiska człowieka –poszczególnym miejscom, obiektom, domom i zespołom, miastom, ogrodom, wreszcie całym krajobrazom-indywidualną jakość.Ową jakość budują nie tylko cechy fizyczne, odbierane przez człowieka poprzez zmysły ale także znaczenia wynikające z przeszłości i te, które tworzy współczesność. Duch miejsca jest zjawiskiem cennym, wpływającym na atrakcyjność miejsca, przyciągającym urokiem, który przeciętnemu obserwatorowi trudno w prosty i oczywisty sposób zdefiniować, a co wynika zwieloaspektowego charakteru tego zjawiska. Genius loci może, a wręcz powinien stanowić cenne źródło inspiracji do kształtowania danego krajobrazu. Jednak aby było to możliwe niezbędne jest właściwe rozpoznanie specyfiki miejsca i w pierwszej kolejności, ochrona tych walorów, które budują wyjątkową atmosferę przestrzeni lub obiektu. Duch bowiem, jak wskazuje jego nazwa, jest czymś ulotnym,czymś co łatwo przeoczyć lub stracić. Wymaga to wielkiej kultury oraz wrażliwości i pokory twórczej, aby to, co stanowi ducha miejsca nie zostało zakłócone lub zdominowane przez rzeczy nowe. Poniższe opracowanieprezentuje wyniki terenowej inwentaryzacji południowej części województwa podkarpackiego w zakresie zasobów kulturowych związanych z kulturą pasterską. Poszukując charakterystycznych dla tego tematu obiektów architektonicznych, elementów małej architektury, zdobień oraz ukazując specyficzne cechy krajobrazu wiejskiego, pasterskiego bądź po pasterskiego, działania te miały charakter poszukiwania owego, zdefiniowanego wyżej ducha miejsca.